Archieven

Uw zoekacties: Lieve Vrouwe Broederschap te Houten

123 Lieve Vrouwe Broederschap te Houten

beacon
 
 
Inleiding
De Lieve Vrouwe Broederschap werd in 1479 gesticht door inwoners van Houten en het aangrenzende Schonauwen. Een broederschap was een kerkelijk goedgekeurde instelling die missen liet opdragen op een eigen altaar in een eigen kapel in de parochiekerk, onder andere voor overleden broeders en zusters waarvan de begrafenissen door alle leden werden bijgewoond. Daarnaast werd de onderlinge band tussen de leden versterkt door het regelmatig aanrichten van maaltijden, terwijl naastenliefde werd bedreven door het doen van uitdelingen aan de armen. De leden, mannen en vrouwen, waren afkomstig uit de maatschappelijke bovenlaag. De middelen om bovengenoemde activiteiten te financieren kwamen uit de opbrengsten van onroerend goed of uit renten, die meestal door de eigen leden werden geschonken. Namens de broeders werd het beheer van de bezittingen gevoerd door twee oudermannen of procurators. Zij waren het ook die op de jaarlijkse vergadering in de Lieve Vrouwe kapel middels een rekening verantwoording van hun beheer moesten afleggen.
Het verbod op de openbare uitoefening van de Katholieke godsdienst in 1580 betekende doorgaans het einde van de broederschappen. Die van Houten bleef echter bestaan, zij het ontdaan van haar religieuze karakter doch met behoud van haar sociale aspect. Leden en bestuur werden nu, naast welgestelden, gevormd door schouten en schepenen van Houten en aanpalende ambachtsheerlijkheden. Tegen het einde van de zeventiende eeuw stierf de broederschap evenwel uit. Dit werd onder andere in de hand gewerkt door de zware beschadiging en daaropvolgende sloop van de eigen kapel ten gevolge van de orkaan van 1674, waardoor het centrale ontmoetingspunt van de instelling wegviel. Het beheer van de goederen kwam nu in handen van de plaatselijke schout die daarover verantwoording aflegde aan de ambachtsheer. De uitdelingen aan de armen werden gestaakt waardoor het kapitaal van de broederschap door rente-inkomsten jaarlijks toenam.
In de periode 1795-1813 kwam er een einde aan de achterstelling van Rooms-Katholieken door de overheid. Deze gelijkstelling had ook gevolgen voor de verdeling van de opbrengst van de broederschapsgoederen. De burgemeester, die nu het beheer van de bezittingen waarnam, keerde aan zowel het Rooms-Katholieke- als het Hervormde Armbestuur ieder de helft van de jaarlijkse inkomsten uit, een en ander ter bedeling van de behoeftigen die tot hun kerkgenootschappen behoorden. In 1928 werd bij Koninklijk Besluit het beheer aan het college van B. en W. opgedragen. De inkomsten uit de broederschapsgoederen werden nu door het gemeentebestuur besteed, en wel aan inwoners van Houten die daar naar zijn oordeel behoefte aan hadden. Door het tot stand komen van de Algemene Bijstandswet ontviel de zin aan bovengenoemde vorm van geldelijke steun. Op 8 maart 1967 werd besloten de inkomsten van de Lieve Vrouwe Broederschap te bestemmen voor het jeugdwerk in de gemeente Houten .
Bron: L.J.M. de Keijzer en R.J. Butterman, De Lieve Vrouwe Broederschap van Houten 1479-1987, in Tussen Rijn en Lek jrg. 21 (1987) nr. 2, p. 13-36.
Het is archief is 1,25 m1 groot, waarvan 0,5 m1 in 2013 en 2014 is toegevoegd (de inventarisnummers 37-46).
Er is een hiaat in het archief: stukken tussen 1973 en 1990 ontbreken en van de jaren negentig zijn alleen de jaarrekeningen aanwezig.
Het archief bevat onder meer een deel van de zogenaamde collectie S. van Raven.
Stukken uit dit archief kunnen worden aangevraagd door vermelding van de naam van het archief en het archiefbeheersnummer tussen ronde haken:
- Lieve Vrouwe Broederschap te Houten, 1732-2010 (123)
- het of (de) inventarisnummer(s) van de stukken
Inventaris
3 Staat van inkomsten en uitgaven over 1631, kopie, 1903
123 Lieve Vrouwe Broederschap te Houten
Inventaris
3
Staat van inkomsten en uitgaven over 1631, kopie, 1903
Datering:
, 1903.
Omvang:
1 stuk
NB:
Extract uit het Derde Memoriaal van de Geestelijke Goederen in Utrecht, berustend in het Rijksarchief te Utrecht

Kenmerken

Datering:
(1631) 1732-2010
Plaatsnaam:
Houten
Omvang:
1,15
Openbaarheid:
Beperkt openbaar
Soort archief:
Archieven van verenigingen, stichtingen en genootschappen
Herkomst:
Particulier
Auteur:
D. Ruiter, H.J. Postema
Citeerinstructie:
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste eenmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Regionaal Archief Zuid-Utrecht, Wijk bij Duurstede. Toegang 123 Lieve Vrouwe Broederschap te Houten (1631) 1732-2010
VERKORT:
NL-WbdRAZU. 123