Archieven

Uw zoekacties: Kiesvereniging Doorn van de Staatkundig Gereformeerde Partij

296 Kiesvereniging Doorn van de Staatkundig Gereformeerde Partij

beacon
 
 
Inleiding
Op 15 maart 1934 - een week voor het overlijden van H.M. Koningin-Moeder Emma - is in Doorn besloten tot de oprichting van een plaatselijke afdeling van de Staatkundig Gereformeerde Partij. Een advertentie in de Doornsche Courant De Kaap vormde de inleiding.
Staatk. Gereform. Partij
A.s. Donderdag zal de heer J. v. Bochove voor deze partij spreken in het gebouw Acacialaan 17. Zie advertentie.
De oprichtingsvergadering vond dus niet plaats in de kapel aan de Langbroekerweg (tegenwoordig staat hier het appartementencomplex de Keizerskroon), zoals velen menen, maar in de bioscoopzaal van gebouw Ons Centrum aan de Acacialaan 17.
De landelijke partij bestond al sinds 1918. De Doornaars, die nooit vooraan stonden bij vernieuwingen, hebben zich ook hierin laten leiden door omliggende plaatsen. De heer van Soest, secretaris van de plaatselijke kiesvereniging (PKV) te Driebergen wist een aantal personen uit Doorn warm te krijgen voor een eigen PKV.
Op de bewuste avond in 1934 opende de voorzitter van de Driebergse Kiesvereniging de vergadering met het lezen van Ps. 4. Hierna hield A. van Bochove, van 1928 tot 1953 hoofdonderwijzer van de Rehobôthschool te Zeist, een inleiding. Het onderwerp van zijn lezing was 'Is ons isolement onze kracht?'
Een kort citaat uit het uitgebreide verslag in De Kaap:
Spr. wees op de bange tijden, waarin we leven, op de werkeloosheid en toenemende armoede onder ons volk. We kunnen niet langer spreken van een crisis, de toestand dreigt blijvend te worden.
En nu zoekt men naar oorzaken; de oorlog, de machine, Japan, geboorte beperking en vele andere oorzaken worden door den mensch gezocht, maar de hoofdoorzaak wordt vergeten. Wij hebben God verlaten en daarom treft Zijn oordeel ons.
En nu verwachten we het van een sterken man. Colijn zal ons redden. Crisiswetten zullen uitkomst geven. En de wijsheid onzer regering openbaart zich in de vernietiging van drachtige koeien en landbouw producten. Jozef liet schuren bouwen voor den overvloed, maar onze regeering vernietigt dien.
De belastingen worden zwaarder, de loonen gaan omlaag. Alleen de salarissen der hooge heeren en hun vriendjes worden niet aangetast, even min als de pensioenen. Ook de opeenstapeling van inkomens door allerlei baantjes, door één persoon vervuld, is ergernis gevend. Velen genieten daardoor inkomens die in de duizenden loopen.
En Nederland danst en bioscoopt, zelfs geeft de regeering vrijkaarten aan werkeloozen om de bioscopen te bezoeken. En wat doet de Anti Revolutionaire Partij? Zij vergeet de historie van Nederland en werkt met Rome samen. Een redacteur van de Tijd het Roomsche blad zei, dat Nederland binnenkort een Roomsch land zou zijn. Kloosterlingen als onderwijzer werkzaam, worden gelijk gesalarieerd als burger onderwijzers en zoo mesten de kloosters zich vet aan onze belastingen. Zelfs heeft een professor van de Vrije Universiteit Dr. Bavink van de Roomschen gezegd: "Hierboven zien we elkander weer". Zoo wordt van de hemel een pakhuis gemaakt.
De redacteur van De Kaap kon zich in het verloop van de vergadering niet zo goed vinden. Hij besloot zijn verslag met:
Er werd geen gelegenheid gegeven tot vragen stellen, noch tot eenige verdediging van de aangevallenen, hoewel het toch eisch van fatsoen is van een politieke partij, die een openbare vergadering belegt, openbare bespreking harer beginselen niet te schuwen.
Na afloop van de lezing vroeg van Bochove 'of zij, die met de beginselen instemden wilden blijven.' Volgens de notulen gaven alle 22 aanwezigen zich op als lid. Er schijnen echter nog andere aanwezigen te zijn geweest. In ieder geval was de Anti Revolutionair J. Heule aanwezig.
De contributie werd op de eerste avond gesteld op f 1,-. Waarschijnlijk dezelfde avond kozen de leden een bestuur. Dit eerste bestuur had de volgende samenstelling:
eerste voorzitter: A. Pothoven
tweede voorzitter: Joh. van Vulpen (van hofstede Blankenstein)
secretaris A. van Vulpen (van hofstede Spreeuwenstein)
penningmeester R. Zwitselaar
algemeen adjunct: H. van Eck
In die beginjaren kwamen de leden steeds bijeen in de kapel aan de Langbroekerweg, terwijl de bestuursvergaderingen plaatsvonden bij de tweede voorzitter aan de Sandenburgerlaan of bij de secretaris aan de Buurtweg. Deze vergaderingen begonnen al om 18.30 uur. Het opkomstpercentage was meestal 100 procent.
Met voortvarendheid stelde het bestuur een jaar later een kandidatenlijst samen voor de gemeenteraadsverkiezingen. De eerste drie personen op deze lijst waren:
1. A. Pothoven
2. Joh. van Vulpen
3. J. van Vulpen (van de Hoogsteeg)
Deze eerste gemeenteraadsverkiezingen waaraan de Kiesvereniging deelnam, leverde meteen een raadszetel op. Van 1935 tot waarschijnlijk het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog was A. Pothoven van de Parklaan SGP-raadslid.
In de oorlogsjaren was er ook in de Doornse gemeenteraad geen plaats voor de SGP. Hoewel er uit deze periode geen notulen bewaard zijn gebleven schijnen er toch enkele bijeenkomsten te zijn gehouden in een verbouwde schuur van loodgieter Duiveman aan de Acacialaan. Alhoewel er al in de jaren veertig in de School met de Bijbel aan de Kampweg vergaderd werd is er ook nog na de oorlog diverse malen vergaderd in de schuur aan de Acacialaan.
Na de Tweede Wereldoorlog kwamen de leden op 13 februari 1946 weer voor het eerst bijeen. De 21 toen aanwezige mannen gaven zich allen op als lid. De bestuurssamenstelling was na de Tweede Wereldoorlog onveranderd gebleven. In 1946 vonden er weer gemeenteraadsverkiezingen plaats. De SGP ging toen, op verzoek van de Anti Revolutionairen (AR), een lijstverbinding aan met die partij. De heer A. van Vulpen kwam in de raad als SGP-vertegenwoordiger.
Bekende leden van onze Kiesvereniging waren de Christelijk Gereformeerde professor G. Wisse en de aanvankelijk ook Christelijke Gereformeerde, maar vanaf 1960 Oud Gereformeerde, predikant ds. W. Baaij. De PKV meende met prof. Wisse een zwaargewicht in huis te hebben, zelfs een zodanige dat deze op de eerste plaats van de kandidatenlijst voor de gemeenteraadsverkiezingen kwam. De PKV meende het zelfs wel zonder de AR te kunnen. Deze gedachte leverde helaas geen zetel op bij de gemeenteraadsverkiezingen; de 148 toen op de SGP-lijst uitgebrachte stemmen waren daarvoor te weinig.
Van 1954 tot 1958 heeft P. Wijnen, secretaris van de Kiesvereniging, namens de SGP in de Doornse gemeenteraad gezeten. Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 1958 was ene van Os, garagehouder op Plein 1923, zeer actief met zijn eigen CNVP.
Kennelijk heeft een aantal SGP-stemmers zich aangetrokken gevoeld tot deze lijst, want bij deze verkiezingen kreeg de SGP geen zetel, evenmin als de CNVP.
Eind jaren zestig deed het bestuur verwoede pogingen om het ledenaantal te laten stijgen. Varieerde het ledental vanaf de oprichting van 20 tot 25, het ledenaantal steeg nu naar 30 tot 35 leden.
In 1970 kwam de SGP weer met een eigen lijst uit. J. van Scherpenzeel kwam toen voor twee jaar in de raad. Hij was het die, tijdens één van de ledenvergaderingen, aandacht vroeg voor de mogelijkheid om een reformatorische school op te richten. De voorzitter, A.I.G.A. Stelwagen, reageerde daar positief op en hij was vanaf dat moment de man die zich geheel heeft ingezet om dit plan te realiseren. Stelwagen werd enige tijd later tevens voorzitter van het schoolbestuur van de Gisbertus Voetiusschool.
Inmiddels was Van Scherpenzeel verhuisd naar Driebergen en volgde Stelwagen hem op in de gemeenteraad. Twee jaar later verhuisde ook P. Wijnen naar Driebergen. Vanaf 1946 is hij bestuurslid van de PKV geweest. De Kiesvereniging heeft, voor een groot deel van haar bestaan, veel te danken gehad aan deze actieve man.
In 1974 heeft de PKV haar 40-jarig bestaan herdacht. In een herdenkingsdienst ging de Oud Gereformeerde predikant, ds. Joh. van der Poel uit Ede, voor.
In 1978 werd Stelwagen als raadslid opgevolgd door C.W. van As, hij heeft deze positie tot 1990 vervuld. Vanaf 1982 deelde de SGP samen met de RPF een raadszetel. Na de fusie van de RPF met de GPV tot ChristenUnie (CU) deelde de SGP een raadszetel met de ChristenUnie.
Op 27 november 1984 heeft de Oud Gereformeerde ds. M. van de Ketterij een tijdrede gehouden ter herdenking van het 50-jarig bestaan van de Kiesvereniging. Dit feit werd op 3 december van dat jaar door de Kiesvereniging eveneens herdacht in de kapel aan de Langbroekerweg met een inleiding door het SGP-Tweede Kamerlid ir. B.J. van der Vlies.
Voor een periode van drie jaar volgde W.J. van de Kamp in 1990 Van As op in de gemeenteraad.
In deze periode speelde ook de geruchtmakende crematoriumaffaire. Van de Kamp stemde, aanvankelijk als enig raadslid, van de 15 man tellende raad, tegen de komst van een crematorium op de Nieuwe Algemene Begraafplaats aan de Oude Arnhemse Bovenweg in Doorn. Na veel getwist en diverse rechtszaken was het resultaat tien jaar later dat de voltallige gemeenteraad tegen de komst van een crematorium was.
Na van de Kamp verscheen het RPF-lid dr. ing. H. Mol in de Doornse politiek. Ook hij verzette zich fel tegen de komst van een crematorium. Tijdens zijn achtjarige inzet heeft hij veel betekend voor de gezamenlijke achterban van de SGP en de RPF (later CU). In 2001 werd de heer Mol opgevolgd door G. Boonzaaijer.
Gedurende 45 jaar heeft er doorlopend een SGP-lid zitting gehad in de Doornse gemeenteraad.
Frappant is dat de Doornse PKV al vanaf de oprichting leden heeft gehad uit de toenmalige buurgemeente Langbroek. Het eerste Langbroekse lid van de Kiesvereniging was N. Legemaat. Al spoedig werd deze gevolgd door de leden H. en W. Achterberg van boerderij 't Boompje aan de Langbroekerdijk.
Door de jaren heen is er steeds een aantal uit Langbroek afkomstige leden geweest. Tot 1999 werd er nog actief aan ledenwerving gedaan bij de Langbroekse bevolking. Dit heeft geresulteerd in een compleet andere samenstelling van het ledenbestand. Kwam voorheen een enkel lid uit Langbroek, anno 2007 is het zo dat de 43 leden uit Langbroek, de vier leden uit Cothen, de twee leden uit Wijk bij Duurstede en het enige lid uit Odijk, samen een ruime meerderheid vormen tegenover de 35 Doornse kernleden. In 2003 werd dan ook besloten om de naam van de Kiesvereniging te wijzingen in Kiesvereniging Doorn-Langbroek.
In 2007 wijzigde het ledenbestand opnieuw ingrijpend. De PKV Maarn-Maarsbergen werd opgeheven. Alle leden van deze PKV werden naar de Kiesvereniging Doorn-Langbroek overgeschreven. Het ledenaantal groeide daardoor met 19 personen, zodat het ledental in 2007 uitkwam op 104 personen.
Na de gemeentelijke herindeling van 2005 werd besloten om de PKV's van Driebergen, Doorn-Langbroek, Leersum, Maarn-Maarsbergen en Amerongen-Overberg te laten voortbestaan. Ondermeer om de verkiezingen beter te kunnen coördineren, en om als aanspreekpunt te dienen voor raadsleden en wethouders, werd toen besloten om een Gemeentelijke Kiesvereniging (GKV) op te richten. Van elke voormalige PKV heeft één bestuurslid zitting in de GKV, zodat derhalve het GKV-bestuur uit vijf leden bestaat.
1. Archief
2. Aanwijzingen voor de gebruiker

Kenmerken

Datering:
(1923) 1934-2007
Plaatsnaam:
Doorn, Langbroek
Omvang:
1,12
Openbaarheid:
Beperkt openbaar
Herkomst:
Particulier
Auteur:
H.J. Postema
Citeerinstructie:
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste eenmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Regionaal Archief Zuid-Utrecht, Wijk bij Duurstede. Toegang 296 Kiesvereniging Doorn van de Staatkundig Gereformeerde Partij (1923) 1934-2007
VERKORT:
NL-WbdRAZU. 296