Archieven

Uw zoekacties: Gemeentebestuur Vianen

414 Gemeentebestuur Vianen

beacon
 
 
Inleiding
1. Vooraf
2. Territorium
3. De landsheer en zijn ambtenaren
4. Het stadsbestuur tot 1795
5. De Franse tijd
6. Bestuursreglementen van 1818 en 1825
7. Gemeentewet
8. Rechtspraak
9. Het archief
414 Gemeentebestuur Vianen
Inleiding
9.
Het archief
Het archief tot 1810 van het stadsbestuur van Vianen is zeer onvolledig aan ons overgeleverd. Het is zelfs niet overdreven te stellen dat de 'ruggengraat' van het archief verloren is gegaan dan wel (hopelijk) berust op een nog niet achterhaalde plaats.
Een tamelijk uitgebreide archiefinventaris van circa 1716, opgesteld door stadssecretaris Valentijn Micheell kort na zijn opvolging van provisioneel secretaris Van Dortmont, geeft ons enig inzicht in welke archieven op dat moment op het stadhuis werden bewaard, hoe ze werden bewaard en welke (categorieën) stukken sindsdien zijn verdwenen * 
De in deze inventaris beschreven archieven waren gevormd door de overheidsorganen die hun domicilie hadden in het Viaanse stadhuis, en die gebruik maakten van één en dezelfde secretaris. Dit waren het stadsbestuur (vergadering van policie en finantie/magistraat), het college van schout en schepenen of laaggerecht en enige waterstaatscolleges. Verder de archivalia van de ook door deze secretaris bediende schoutambten Bolgerije en Autena. Niet opgenomen werden de bescheiden van de Kamer van Justitie, die wel in het stadhuis resideerde, maar een eigen griffier had.
Uit aantekeningen in margine blijkt dat in ieder geval de archieven van het stadsbestuur en het gerecht waren geborgen in een loketkast. Omvangrijke bescheiden als plakkaten werden op deze kast gedeponeerd. Het bestaan van een dergelijke 'stadtskiste' wordt nog eens bevestigd door een aantekening in een inventaris van pastoriegoederen *  Of ook de bescheiden van de waterstaats-colleges in deze kast werden geborgen is niet duidelijk. Wel gold dit voor de bescheiden van de schoutambten Bolgerije en Autena.
De inventaris toont dat de secretarissen, althans tot dat moment, bij het bergen geen duidelijk onderscheid maakten tussen archief van het stadsbestuur en dat van de gerechten; de stukken waren tamelijk willekeurig over de kast verspreid. De stukken van de waterstaatscolleges zijn wel en bloc beschreven, wat misschien duidt op aparte berging.
Vergelijking van de inhoud van deze inventaris met de inhoud van de nog aanwezige archivalia geeft ons inzicht in wat aan archiefmateriaal verdwenen is, rechtstreeks voor de 17de eeuw, en indirect ook voor latere perioden.
In dit opzicht heeft het archief van het gerecht duidelijk een beter lot getroffen dan dat van het stadsbestuur. Hoewel ook dit archief meerdere omissies kent, is de kern ervan grotendeels nog aanwezig. Het archief van het stadsbestuur is echter 'ontzield'. Zo ontbreken tot 1797 de registers van resoluties van het stadsbestuur, op enkele exemplaren na de stadsrekeningen met bijlagen en de kohieren en rekeningen van de belastingen, de burgerboeken en grotendeels de rekeningen van onder stadstoezicht staande instellingen. Overigens lijkt het met name om deze categorieën bescheiden te gaan: het merendeel van de in de genoemde inventaris beschreven 'bundels' en losse stukken is in het huidige archief nog traceerbaar.
Naast het ontbreken van deze bescheiden kent het archief nog een opvallende omissie, uit de periode 1786-1793 ontbreken nagenoeg alle bescheiden.
Naar de reden van het ontbreken van deze bescheiden kan momenteel alleen gegist worden. Gezien de aard van de stukken zal van bewuste vernietiging geen sprake zijn geweest. Ook slordigheid lijkt hierom geen afdoende verklaring, ondanks de eerder aangehaalde magere kwaliteit van het secretariaat. Verder lijkt vanwege de geconstateerde categoriale scheiding tussen bewaarde en vermiste bescheiden, die verspreid over de loketkast waren geborgen, een 'ramp' evenmin als oorzaak in aanmerking te komen. Het mede ontbreken van de stukken over 1786-1793 wijst op een 'oplossing' aan het eind van de 18de eeuw. Heeft de secretaris Schrevelius (1776-1792) delen van het archief thuis gehad? Of is een deel van het archief vanwege oorlogsdreiging in 'veiligheid' gebracht? In ieder geval waren de bescheiden vroeg in de 19de eeuw al verdwenen.
Het archief vanaf 1810 is, los van volgens de regels verlopen en beschreven vernietiging, vrij compleet bewaard gebleven. Uitgezonderd het tot op heden ontbreken van diverse stukken over de verlening van bouwvergunningen zijn er geen bijzondere vermissingen geconstateerd.
De secretarissen, die ook na 1810 het archiefbeheer in hun takenpakket hadden, hebben zich met wisselende inspanning van dit werk gekweten. Eén van de eerste aantekeningen over het beheer van het archief in de negentiende eeuw is opgetekend in het gemeenteverslag over 1847. Er wordt gemeld, dat 'de plaatselijke administratie (..) door de ordelooze toestand waarin de zelve verkeerde, vele moeylijkheden aan het bestuur heeft gegeven. Hoewel langzamerhand verbeterende moet men dagelijks nog worstelen met de gevolgen van vroegere wanorde' *  Enkele jaren later lijkt de situatie nog niet wezenlijk verbeterd daar uit het verslag over 1851 blijkt dat de secretaris zich 'onledig' hield met de beschrijving van het archief * 
Dat de zorg voor het archief niet echt tot de prioriteiten behoorde, was ook al in 1844 gebleken toen geconstateerd werd dat er stukken verdwenen waren. De secretaris kon echter bij gebrek aan een goede beschrijving van het archief niet zeggen om welke bescheiden het precies ging *  Of het zich hier ook, of misschien zelfs uitsluitend, handelde om stukken van vóór 1810, of dat ook al eigentijdse stukken verdwenen waren valt uit de aantekening niet op te maken.
Enige jaren later achtte het gemeentebestuur het toch wenselijk dat het archief beschreven werd. In 1860 werd hiermee daadwerkelijk begonnen door de toenmalige secretaris Prijn *  Deze inventaris is nadien zo nu en dan aangevuld *  Voor de secretarie werd elf jaar later een nieuwe kast aangeschaft om het archief in op te bergen. De hoeveelheid papier was waarschijnlijk gestadig toegenomen. Uiteindelijk besloot de gemeenteraad dat jaar ook nog tot de verkoop van staatscouranten 'alsmede eenige oude registers' *  In totaal ging het om ongeveer 400 kilo papier.
Het duurde tot 1909 voordat het archief weer de nodige aandacht kreeg. In 1910 maakte de gemeente gebruik van een mogelijkheid die door het ministerie van Binnenlandse Zaken werd geboden om de hulp in te roepen van een ambtenaar van het Rijksarchief bij de selectie en vernietiging van stukken *  In dit kader heeft J.C. Beth in 1910 het archief globaal geordend en stukken geselecteerd voor vernietiging. Ook heeft Beth advies uitgebracht over de opzet van het lopende archief *  Beth heeft het nodige vernietigd op basis van de toenmalige vernietigingslijst. Hieronder bevonden zich ook stukken die tegenwoordig bewaard zouden worden, zoals registers en stukken betreffende de schutterij * 
Een eerste echte archiefbewaarplaats kreeg de gemeente in 1927. Bij de verbouwing van het stadhuis werd een 'brandvrije kluis' voor het archief gebouwd. Kort daarop, in 1931, sloot de gemeente zich aan bij de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. Tegelijk werd besloten tot een zaaksgewijze ordening van het archief volgens de Basisarchiefcode van de vereniging. Nadien is er niet veel gedaan aan het archief over de periode 1810-1930. Met de verbouwingen van het stadhuis in 1956-'60 en 1981-'84 verhuisde het archief mee naar de aangepaste archiefbewaarplaatsen. Ondanks eerdere pogingen om wat te doen aan de ordening en beschrijving van het archief stelde de gemeenteraad pas in zijn vergadering van 29 oktober 1991 hiervoor gelden beschikbaar.
10. Verantwoording van de inventarisatie
11. Aanvragen en verwijzen
12. Ontbrekende stukken
13. Bijzonderheden / Openbaarheid
Inventaris
Bijlage: Concordans
oud: nieuw
267: 271
268: 272
269: 273
270: 274
271: 275
272: 276
273: 277
274: 278
275: 279
276: 280
277: 281
278: 282
279: 283
280: 284
281: 285
282: 286
283: 288
284: 289
285: 290
286: 291
287: 292
288: 293
289: 294
290: 295
291: 296
292: 297
293: 298
294: 299
295: 300
296: 301
297: 302
298: 303
299: 304
300: 305
301: 306
302: 307
303: 308
304: 309
305: 310
306: 311
307: 312
308: 313
309: 314
310: 315
311: 316
312: 317
313: 318
314: 319
315: 320
316: 321
317: 322
318: 323
319: 324
320: 325
321: 326
322: 327
323: 328
324: 329
325: 330
326: 331
327: 332
328: 333
329: 334
330: 335
331: 336
332: 337
333: 338
334: 339
335: 340
336: 341
337: 342
338: 343
339: 344
340: 345
341: 346
342: 347
343: 348
344: 349
345: 350
346: 351
347: 352
348: 353
349: -
350: -
351: -
352: 354
353: 355
354: 356
355: 357
356: 358
357: 359
358: 360
359: 361
360: 362
361: 363
362: 364
363: 365
364: 366
365: 367
366: 368
367: 369
368: 370
369: 371
370: 372
371: 373
372: 374
373: 375
374: 376
375: 377
376: 378
377: 379
378: 380
379: 381
380: 382
381: 383
382: 384
383: 385
384: 386
385: 387
386: 388
387: 389
388: 390
389: 391
390: 392
391: 393
392: 394
393: 395
394: 396
395: 397
396: 398
397: 399
398: 400
399: 401
400: 402
401: 403
402: 404
403: 405
404: 406
405: 407
406: 408
407: 409
408: 410
409: 411
410: 412
411: 413
412: 414
413: 415
414: 416
415: 417
416: 418
417: 419
418: 420
419: 421
420: 422
421: 423
422: 424
423: 425
424: 426
425: 427
426: 428
427: 429
428: 430
429: 431
430: 432
431: 433
432: 434
433: 435
434: 436
435: 437
436: 448
437: 439
438: 440
439: 441
440: 442
441: 443
442: 444
443: 446
444: 447
445: 448
446: 449
447: 450
448: 451
449: 452
450: 453
451: 454
452: 455
453: 456
454: 457
455: 458
456: 459
457: 460
458: 461
459: 462
460: 463
461: 464
462: 465
463: 466
464: 467
465: 468
466: 469
467: 470
468: 471
469: 472
470: 473
471: 474
472: 475
473: 476
474: 477
475: 478
476: 479
477: 480
478: 481
479: 482
480: 483
481: 484
482: 485
483: 486
484: 487
485: 488
486: 489
487: 490
488: 491
489: 492
490: 493
491: 494
492: 495
493: 496
494: 497
495: 497a
496: 497b
497: 497c
1436: 1436a
1681: 1682.
1682: 1683.
1683: 1684.
1684: 1685.
1685: 1686.

Kenmerken

Datering:
1810-1930
Plaatsnaam:
Vianen
Omvang:
55,75
Openbaarheid:
Beperkt openbaar
Soort archief:
Archieven van gemeentelijke organen
Herkomst:
Overheid_V
Auteur:
S.E.M. van Doornmalen
Citeerinstructie:
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste eenmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Regionaal Archief Zuid-Utrecht, Wijk bij Duurstede. Toegang 414 Gemeentebestuur Vianen 1810-1930
VERKORT:
NL-WbdRAZU. 414