Mijn Studiezaal (inloggen)
027 Gerechtsbestuur Dwarsdijk of Nijendijk
027
Gerechtsbestuur Dwarsdijk of Nijendijk
Inleiding
Binnen de voormalige gemeente Cothen (nu onderdeel van Wijk bij Duurstede) lagen eeuwenlang twee nederzettingen: Cothen en Dwarsdijk. De laatste werd ook wel Nijendijk genoemd.
Het gehucht Dwarsdijk is ontstaan doordat er langzaam maar zeker steeds meer bebouwing kwam langs de Dwarsdijk, nu voor een deel Smidsdijk geheten. Er ontstond zelfs een heuse kapel, die overigens begin 17e-eeuw door verval is verdwenen. Er resteert nog een kleine concentratie van bebouwing nabij de kruising met de Kapelleweg.
Vanouds vormde landbouw de belangrijkste economische activiteit. Rond de eeuwwisseling van de 19e naar de 20e eeuw, verschoof het accent naar veeteelt en fruitteelt. Handel, nijverheid en industrie hebben zich in Cothen nauwelijks ontwikkeld.
Het gehucht Dwarsdijk is ontstaan doordat er langzaam maar zeker steeds meer bebouwing kwam langs de Dwarsdijk, nu voor een deel Smidsdijk geheten. Er ontstond zelfs een heuse kapel, die overigens begin 17e-eeuw door verval is verdwenen. Er resteert nog een kleine concentratie van bebouwing nabij de kruising met de Kapelleweg.
Vanouds vormde landbouw de belangrijkste economische activiteit. Rond de eeuwwisseling van de 19e naar de 20e eeuw, verschoof het accent naar veeteelt en fruitteelt. Handel, nijverheid en industrie hebben zich in Cothen nauwelijks ontwikkeld.
Na de afdamming van de Rijn in 1122 werd ontginning van de gebieden rond de Kromme Rijn mogelijk.
De Utrechtse kerk had zich in de vroege Middeleeuwen tot een belangrijke grondbezitter in het Kromme-Rijngebied weten op te werken. In de late Middeleeuwen, toen het domeinstelsel ophield te bestaan, bleven veel gronden aan kerkelijke instellingen verbonden, hetzij als tijnsgoed, pachtgoed of leengoed. In de 17e en 18e eeuw nam het kerkelijk grondbezit in Cothen en Dwarsdijk af. Tegelijkertijd nam echter het grondbezit van de adel en burgers toe. Het grondeigendom onder boeren bleef gering. Omstreeks 1600 waren vrijwel alle 40 boeren pachters.
De Utrechtse kerk had zich in de vroege Middeleeuwen tot een belangrijke grondbezitter in het Kromme-Rijngebied weten op te werken. In de late Middeleeuwen, toen het domeinstelsel ophield te bestaan, bleven veel gronden aan kerkelijke instellingen verbonden, hetzij als tijnsgoed, pachtgoed of leengoed. In de 17e en 18e eeuw nam het kerkelijk grondbezit in Cothen en Dwarsdijk af. Tegelijkertijd nam echter het grondbezit van de adel en burgers toe. Het grondeigendom onder boeren bleef gering. Omstreeks 1600 waren vrijwel alle 40 boeren pachters.
Van het archief rest slechts een deel uit de 18e en 19e eeuw. Alle voorgaande stukken zijn verdwenen. Naast de bestuursnotulen ligt de nadruk grotendeels op belastingregisters. Het archief heeft een omvang van 0,72 m1 en is volledig openbaar.
1. Aanwijzingen voor de gebruiker
laatste wijziging 19-10-2021
622 beschreven archiefstukken
1 gedigitaliseerd
totaal 16 bestanden
Inventaris
2. Stukken betreffende bijzondere onderwerpen 
2.2. Betrekkingen tot andere organen
3 Stukken betreffende de aanwijzing door stemgerechtigde burgers van een kiesman voor de Utrechtse provisionele representanten, 1795 
16-3-1795: Notulen van de stemgerechtigde burgers van het gerecht Dwarsdijk aldaar vergaderd geweest in het gerechtshuis op aanschrijving der Provisionele Representanten ’s Lands van Utrecht waarbij Giel van der Louw tot voorzitter, Hendrik van de Louw en Gerrit de With tot secretarissen worden gekozen. Bevat lijst van door hen gekozen kiezer om hen te vertegenwoordigen op 23-3-1795 te Doorn alwaar vier personen zullen worden gekozen om namens het maarschalkschap Het Overkwartier als representanten te compareren ter Staatsvergadering van de provincie Utrecht. Door de aanwezige stemgerechtigde burgers Anthonij Hendrikze van Schaik, Arie van Scherpenseel, Hendrik Spaan, Willem Spaan, Krijn van Hazendonk, Hendrik van den Berg, Frans Odijk, Giel van der Louw, Hendrik van der Louw, Gerrit de With en Jan Wigman zijn gekozen: Hendrik van den Berg en Krijn
van Hazendonk. De notulen zijn vervolgens overgebracht ter secretarie van het gerecht om aldaar te blijven gedeponeerd; [was getekend] Giel van der Louw, Hendrik van der Louw, Gerrit de With.
van Hazendonk. De notulen zijn vervolgens overgebracht ter secretarie van het gerecht om aldaar te blijven gedeponeerd; [was getekend] Giel van der Louw, Hendrik van der Louw, Gerrit de With.
027 Gerechtsbestuur Dwarsdijk of Nijendijk
Inventaris
2. Stukken betreffende bijzondere onderwerpen
2.2. Betrekkingen tot andere organen
3 Stukken betreffende de aanwijzing door stemgerechtigde burgers van een kiesman voor de Utrechtse provisionele representanten, 1795
16-3-1795: Notulen van de stemgerechtigde burgers van het gerecht Dwarsdijk aldaar vergaderd geweest in het gerechtshuis op aanschrijving der Provisionele Representanten ’s Lands van Utrecht waarbij Giel van der Louw tot voorzitter, Hendrik van de Louw en Gerrit de With tot secretarissen worden gekozen. Bevat lijst van door hen gekozen kiezer om hen te vertegenwoordigen op 23-3-1795 te Doorn alwaar vier personen zullen worden gekozen om namens het maarschalkschap Het Overkwartier als representanten te compareren ter Staatsvergadering van de provincie Utrecht. Door de aanwezige stemgerechtigde burgers Anthonij Hendrikze van Schaik, Arie van Scherpenseel, Hendrik Spaan, Willem Spaan, Krijn van Hazendonk, Hendrik van den Berg, Frans Odijk, Giel van der Louw, Hendrik van der Louw, Gerrit de With en Jan Wigman zijn gekozen: Hendrik van den Berg en Krijn
van Hazendonk. De notulen zijn vervolgens overgebracht ter secretarie van het gerecht om aldaar te blijven gedeponeerd; [was getekend] Giel van der Louw, Hendrik van der Louw, Gerrit de With.
van Hazendonk. De notulen zijn vervolgens overgebracht ter secretarie van het gerecht om aldaar te blijven gedeponeerd; [was getekend] Giel van der Louw, Hendrik van der Louw, Gerrit de With.
Datering:
16-3-1795
laatste wijziging 07-04-2020
laatste wijziging 19-10-2021
622 beschreven archiefstukken
1 gedigitaliseerd
totaal 16 bestanden
Bijlage: Concordans
oud * : nieuw
1: 6-7
2: 2
3: 1 en 36
4: 17
5: 5
6: 35
7: 38-41
8: 37
9: 42-44
10: 11
11: 9 en 12 en archief Gemeentebestuur Cothen 1811-1947 (28), inv.nr 25.
12: 45-46
13: Archief Gerechtsbestuur Cothen 1789-1811 (26), inv.nr 18.
14: 47 en 49
15: 48
16: 51
17: 26-28
18: 34
19-20: 21-23
21: 18-20
22: 30-33
23: 29
24: 24
25: 25
26: 3
27: 4
28: 50-51
29: Archief Gerechtsbestuur Cothen 1789-1811 (26), inv.nr. 15 en archief Gemeentebestuur Cothen 1811-1947(28), inv.nrs 31 en 229.
30: Archief gemeente Cothen 1811-1947 (28), inv.nr 383 (inventaris 1894, niet de 'ontwerplijst van schouten').
laatste wijziging 19-10-2021
622 beschreven archiefstukken
1 gedigitaliseerd
totaal 16 bestanden
Kenmerken
Datering:
1701-1811
Plaatsnaam:
Dwarsdijk of Nijendijk
Omvang:
0,72
Openbaarheid:
Geheel openbaar
Soort archief:
Archieven van gemeentelijke organen
Herkomst:
Overheid_W
Auteur:
M.A. van der Eerden-Vonk, A.A.B. van Bemmel
Rechtsvoorgangers:
Gemeentebestuur Cothen
Citeerinstructie:
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste eenmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Regionaal Archief Zuid-Utrecht, Wijk bij Duurstede. Toegang 027 Gerechtsbestuur Dwarsdijk of Nijendijk 1701-1811
VERKORT:
NL-WbdRAZU. 027
VOLLEDIG:
Regionaal Archief Zuid-Utrecht, Wijk bij Duurstede. Toegang 027 Gerechtsbestuur Dwarsdijk of Nijendijk 1701-1811
VERKORT:
NL-WbdRAZU. 027
Categorie:
laatste wijziging 19-10-2021
622 beschreven archiefstukken
1 gedigitaliseerd
totaal 16 bestanden